هدفدار بودن علم در قرآن
یک دسته از آیاتی که راههای افزایش علم را بیان میکند (قرآن، نحل: ۷۸):
در آیه ۷۸ سوره نحل خداوند به چشم و گوش عقل و قلب اشاره مینماید و انسان را به استفاده از این وسایل ترغیب میکند تا دانش خود را افزایش دهد و این را شکر نعمت میداند و این یعنی هدفدار بودن کشف علوم که همان جریان داشتن در مسیر حق است.
یک دسته از آیات که اسراری از طبیعت را برای انسان فاش میکند:
قابل ذکر است که در زمان نزول قرآن علم پیشرفت چندانی نکرده بود و این مطالب کشفالاسرار محسوب میشد، اگر چه امروزه برای ما مطالبی عادی جلوه میکند (قرآن، لقمان: ۱۰)
در آیه ۱۰ سوره لقمان به ستونهای نامریی برای استقرار کرات و اجرام آسمانی اشاره شده، یعنی قوه جاذبه و نیروی گریز از مرکز دو قدرتی که رمز گردش کرات در مدار خود هستند و اعجاز دیگر اشاره به محافظت زمین از لرزش بهوسیله استقرار کوهها و همچنین اشاره به قانون زوجیت گیاهان است که قرنها بعد توسط دانشمندان زیستشناس کشف شد.
در آیه ۲۹ سوره لقمان نکاتی در خصوص شب و روز و خورشید و ماه سخن گفته شده که کوتاه و بلند شدن شب و روز آن هم بهتدریج در پرورش موجوداتی که به تاریکی و یا روشنایی بیشتری نیاز دارند، نقش مهمی دارد. یعنی در این آیه ذکر شده خورشید حرکت دارد و حرکات اجرام زمانبندی شده است که این نیز قرنها بعد توسط دانشمندان کشف شده است.
همچنین در آیه ۳۱ سوره لقمان متذکر شده که حرکت کشتی در دریا نتیجه مجموعهای از نعمتهای الهی است، از جمله حرکت باد، وزن مخصوص و قوانین مربوط به قرار گرفتن اجسام روی آب است.
یعنی تقدیر خداوند بر این بوده که انسان علوم را که در هستی وجود دارد بهواسطه عقل و ابزارهای حسی و تجربه به کشف رموز طبیعت مبادرت ورزد و خداوند در آیاتی به صراحت انسان را به تفکر در علم و شناخت طبیعت و علوم مختلف دعوت کرده است.
لذا با توجه به تذکرات آیههای فوق الذکر میتوان نتیجه گرفت که کشف علوم دقیقا در مسیر تقدیرالهی پیش رفته و خواهد رفت
خلاصه یادداشت
۱-علم در لغت به معنی دانستن و دانش است و در اصطلاح نیز از لحاظ مختلفی میتوان آن را تقسیمبندی و تعریف نمود. بهطور کلی علم به دو صورت عام و خاص تعریف میشود؛ علم در معنی عام آن کلیه دانستنیها و شناخت هایی است که انسان میداند و در حالت خاص نیز به بخشی از شناختهای انسان اطلاق میگیرد که از طریق روش علمی حاصل میشود.
۲-علوم مختلف را میتوان از لحاظ هدف، موضوع و روش تقسیم و تعریف نمود.
۳-علم از لحاظ ماهیت نیز قابل بخشبندی است که خود به دو قسمت علم حضوری و علم حصولی تقسیم میشود؛ علم حضوری علمی است که در ذهن انسان مخفی است و بدون واسطه چیزی برای انسان آشکار میشود. مانند: شادی و غم؛ علم حصولی نیز علم به خارج است که باید درباره آن تحقیق کرد تا تایید شوند. یعنی بهواسطه چیزی برای انسان آشکار میشود. که به علوم تجربی، علوم عقلی و علوم نقلی تقسیم میشود. علوم تجربی نیز خود به دو قسم علوم انسانی و علوم طبیعی تقسیم شده و همچنین علوم عقلی نیز به دو قسمت علوم ریاضیات و منطق و علوم راجع به واقع؛ یعنی فلسفه تقسیم می شود.
۴-از موضوعات دیگر فصل اول مبحث شناخت علمی است که به شناختی میگویند که از روش علمی حاصل شود؛ یعنی بر اساس روشهای خاص مبتنی بر آزمایش، مشاهده و تجربه است.
۵-موضوع دیگر بحث اهمیت علم است که بهطور کلی میتوان گفت شرایط پیشبینی را برای انسان مهیا میکند و باعث تسلط انسان بر طبیعت میشود.
۶-در قرآن نیز تقریبا به حالات مختلف علم که بیان گردید، اشاره شده است و خداوند در آیاتی به صراحت انسان را به تفکر در علوم مختلف دعوت کرده است و این یعنی کشف علوم در مسیر در مسیر تقدیر الهی است و…
نظرات شما عزیزان: