تقسیم بندی ادیان از نظر جغرافیایی
۱- ادیان غربی : ادیانی که در غرب خاورمیانه ظهور کرده اند مثل یهودیت ، مسیحیت و اسلام
۲- ادیان شرقی : در شرق خاورمیانه بوده اند مانند بودیسم ، هندوئیسم و شینتو
* پایه و اساس ادیان شرقی آیین هندوئیسم بوده که ظهور آن به ۶۰۰۰ سال قبل باز میگردد و بیانگر این است که بشر از ۶۰۰۰ سال پیش نیز آیین معرفتی ایجاد کرده است .
* ادیان شرقی بر خلاف ادیان غربی تعریفی از خدا پرستی ندارند .
تقسیم بندی ادیان بر اساس مراحل معرفتی انسان
۱- ادیان ساده
۲- ادیان فلسفی
۳- ادیان وحیانی
* همانطور که در بحثهای پیشین مورد بررسی قرار گرفت چهار مرحله معرفتی که برای انسان تعریف شد عبارت بودند از :
حیوانیت – بشریت ، انسانیت و آدمیت
* بر اساس اینکه انسان در چه مرحله از زندگی اش قرار بگیرد نوع پرستش و نحوه نگرش و دین او متفاوت خواهد بود .
ادیان ساده : بعد از گذشتن از مرحله حیوانی که مرحله غریزه و نفسانیت است انسان وارد مرحله بشریت میشود در این مرحله تقلید جای غریزه را میگیرد ادیان ساده متعلق به دوره بشریت انسان هستند . وقتی انسان غرایز را مهار میکند و تابع نظم و قانونی میشود بشریت او آغاز میگردد آدم ابوالبشر یعنی آغازگر دوره بشریت و شروع دین . وجود آنیمیسم ، توتم و فیتیش در این ادیان دیده میشود .
ادیان فلسفی : با ورود انسان به مرحله انسانیت تقلید جای خود را به تعقل میدهد در مرحله انسانیت است که انسان از قدرت اندیشه و تفکر بهره میگیرد . ادیان فلسفی که مختص دوره انسانیت هستند تحلیلی از جهانشناسی بدون پرستش خداوند دارند مانند هندوئیسم ، بودیسم و آیین کنفوسیوس
ادیان وحیانی : دوران آدمیت گذشتن از تعقل و ورود به مرحله وحی ، کشف و شهود است ادیان الهی در دوران آدمیت انسان به وجود میایند و ادیانی هستند که از جانب خدا فرستاده میشوند . یهودیت و مسیحیت و اسلام
تقسیم بندی ادیان بر اساس علم کلام
از نظر علم کلام برای شناخت خداوند سه شخصیت مثالی تعریف میشود .
شخصیت ساعت ساز ( شخصیت ناظر ) : در این نگاه ساعت ساز ساعتی را ساخته (خلق کرده) است و ساعت بدون حضور ساعت ساز با نظامی که در آن تعبیه شده کار میکند . ادیان ابراهیمی این نگاه را به خداوند دارند و او را معماری میبینند که بنایی را خلق کرده و دیگر دخالتی در در اداره آن ندارد و انسان با دیدن این بنا به وجود معماری ماهر اعتقاد پیدا میکند در این نگاه خداوند ناظر بر مخلوقات است .
شخصیت عامل : بذری کاشته میشود و گیاهی از آن میروید عامل رشد در وجود آن بذر و گیاه نهفته است و هر لحظه که آن عامل از گیاه گرفته شود رشد متوقف خواهد شد ادیان شرقی مانند بودیسم به این نگاه معتقدند و عامل حرکت را در وجود خود موجودات میبینند و بر این اعتقادند تا وقتی که عامل جلوه کند هستی وجود دارد
* درعرفان اسلامی نیز این نوع نگاه پذیرفته شده است
* عرفان ابن عربی که از بودیسم سرچشمه میگیرد هم به این نوع نگاه اعتقاد دارد
ضربه ای به یک گوی و یا توپ زده میشود و آن توپ بر اساس میزان قدرت ضربه وارد شده به حرکت خود ادامه میدهد برخی ادیان شرقی این نگاه را نسبت به نیروی برتر دارند
منابع:
علی اصغر حکمت ، تاریخ ادیان
جان بی ناس ، تاریخ جامع ادیان ، ترجمه علی اصغر حکمت
حسین توفیقی ، آشنایی با ادیان بزرگ
محمد ظهرابی ، ادیان ابتدایی
نظرات شما عزیزان: