مراحل اساسی روش علمی
مراحل روش علمی عبارتند از:
- یک پدیده طبیعی را مشاهده و یک سوال در خصوص آن مطرح کنید.
- یک فرضیه یا راه حل بالقوه را برای این سوال بسازید.
- فرضیه را آزمایش کنید.
- اگر فرضیه درست بود، شواهد بیشتری پیدا کنید یا به جمع آوری شواهد چندگانه (شواهد مرکب) بپردازید.
- اگر فرضیه نادرست بود، یک فرضیه جدید ایجاد کنید یا دوباره امتحان کنید.
- نتیجه را ترسیم و در صورت لزوم تکرار کنید. روش علمی هرگز پایان نمی یابد و هیچ نتیجه ای هم کامل در نظرگرفته نمی شود.
به منظور پرسیدن یک سوال مهم که ممکن است درک ما از جهان را بهبود بخشد، محقق باید ابتدا پدیده های طبیعی را مشاهده کند. با مشاهده، محقق می تواند یک سوال مفید تعریف کند. پس از پیدا کردن سوال، محقق می تواند در مورد آنچه که فکر می کند پاسخ سوال خواهد بود، پیشگویی کند (یک فرضیه).
این پیش بینی معمولا بیانیه ای در خصوص رابطه بین دو یا چند متغیر است. پس از ایجاد فرضیه، محقق یک آزمایش برای آزمون (تست) فرضیه خود طراحی کرده و داده ها را ارزیابی می کند.
این داده ها یا فرضیه را پشتیبانی خواهند کرد یا رد می کنند. بر اساس نتایجی که از داده ها گرفته شده، پس از آن محقق شواهد بیشتری را برای تایید بیشتر فرضیه پیدا می کند، به دنبال شواهد چندگانه برای تقویت فرضیه می گردد، آزمایشات را تجدید می کند، آزمایش یا آزمایشات جدیدی طراحی می کند یا برای پاسخ به سوال پژوهش به بررسی و آزمایش اطلاعات جمع آوری شده ادامه می دهد.
مثال هایی از روش علمی
برای درک بهتر روند روش علمی، در ادامه به بررسی چند مثال می پردازیم:
مثال اول: روشن نشدن تلویزیون
به توجه به مطالبی که قبلا بیان کردیم برای مثال روشن نشدن تلویزیون مشاهده، سوال و فرضیه به ترتیب زیر مطرح می شود.
مشاهده: تلویزیون من روشن نمی شود.
سوال: آیا وردی برق به خانه من مشکل دارد؟
فرضیه: اگر ورودی مشکل داشته باشد کامپیوتر هم روشن نخواهد شد.
آزمایش: من کامپیوترم را به برق وصل می کنم.
نتیجه: کامپیوتر من کار می کند!
نتیجه گیری: ورودی برق من کار می کند، اما تلویزیون من هنوز روشن نمی شود.
اصلاح فرضیه: تلویزیون من خراب است
از این مرحله، این فرآیند با یک فرضیه دیگر تکرار می شود.
در ادامه یک مثال دیگر برای مراحل روش علمی مطرح می نماییم.
تمرین: همانگونه که اینجا بیان کردیم روش علمی بسیار ساده است و شما می توانید مثال های متعددی در خصوص آن مطرح نمایید.
متغیرهای علمی
گاهی اوقات مسائل به سادگی مساله روشن نشدن تلویزیون نیست و پیچیده تر بوده و نیاز است که یکسری متغیرها نیز در روش علمی مورد بررسی قرار گیرد.
در ریاضیات متغیر نماد یا عاملی است که می تواند هرمقداری از مجموعه ای از مقادیر را اختیار کند.
در روش علمی متغیر عاملی است که می تواند در طول فرآیند آزمایش تغییر کند و یا کنترل شود.
در یک آزمایش علمی هر چیزی را که بتواند ارزش (value) های گوناگون و متفاوت بپذیرید را متغیر می نامیم. به عبارت دیگر متغیر نمادی است که می توان یک عدد یا ارزش را جایگزین آن نمود.
نظرات شما عزیزان: