مکتب های تذهیب
منبع عکس: سایت iran cultura، عکاس نامشخص
هنر تذهیب مکتبهای مختلفی دارد که بر اساس دورههای تاریخی تقسیمبندی میشوند. در واقع سبک و شیوه طراحی آثار مذهبان دورههای مختلف تاریخی، سبب تغییر در آثار هنری آنها شده است. هرکدام از مکتبهای تذهیب را به نام سلسله تاریخی زمان آن نامگذاری کردهاند و هرکدام از این مکتبها نیز زیرشاخههای متنوعی دارند.
مکتب های تذهیب بیانگر روحیات و ویژگیهای حکومتها و هنرمندان در دورههای تاریخی هستند. برای نمونه میتوان از آثار هنری قرن چهارم هجری قمری با ویژگی سادگی یاد کرد یا آثار مربوط به قرنهای پنجم و ششم هجری قمری انسجام بیشتری دارند. در سدههای هفت و هشت هجری قمری تجمل و شکوه بیشتری در آثار هنری مذهبان به چشم میخورد و این هنر در دو سده پس از آن، یعنی سدههای ۹ و ۱۰ هجری قمری رو بهسادگی و ظرافت و در عین حال شکوه بیشتر رفته است.
تشخیص مکتبهای مختلف تذهیب و همین طور شاخههای زیرمجموعه آنها از روی تفاوت در طراحیها، رنگها، شکل نقشهها و چیدمان خطوط صورت میگیرد. بهطور مثال، در شاخه بخارا در مکتب سلجوقی استفاده از رنگهای تیره و پررنگ متداول بوده است. مکتب های تذهیب به شرح زیر هستند.
مکتب سلجوقی
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا، عکاس نامشخص
مهمترین ویژگی در تذهیب مکتب سلجوقی استفاده از نقوش ختایی بهجای خطوط هندسی است. این شیوه از طراحی در این دوره در کتابهای مذهبی بهوفور استفاده میشد و سبب تغییر خط کوفی ساده به خطوط کوفی تزیینی، ثلث و رقاع شد.
مکتب ایلخانی (تبریز)
در دوره ایلخانی تبریز پایتخت حکومت و مهمترین مرکز خلق آثار هنری در ایران بود. پادشاهان و وزیران دولت ایلخانی علاقه بسیاری به هنرمندان و آثار هنری داشتند؛ ازاینرو، تذهیب در این دوره رونق فراوان داشت. از مکتب ایلخانی با نام «مکتب تبریز» نیز یاد میکنند و آثار برجستهای از آثار هنرمندان ایلخانی در این شهر به یادگار مانده است. از مهمترین ویژگیهای مکتب ایلخانی میتوان به نقوش زاویه دار در طراحی آثار تذهیب این دوره اشاره کرد.
در طراحی آثار تذهیب دوره ایلخانی نمونههای متنوعی از اشکال ستارهای، هشتپر و دوازدهپر به رنگ آبی به چشم میخورند. زمینه کار در آثار این دوره لاجوردی است و از نقش و نگارهای درشت استفاده شده است. کتابهای خطی در دوره ایلخانی با خط کوفی و بهصورت پهن نوشته میشدند.
مکتب تیموری (هرات و شیراز)
منبع عکس: سایت راسخون، عکاس نامشخص
دوره تیموریان را بهعنوان دوره اوج هنر تذهیب میشناسند. در این دوره سلطان بایسنقر از معروفترین پادشاهان تیموری، علاقه بسیاری به هنرهای تذهیب، خطاطی و نگارگری داشت و خود نیز در این زمینهها ماهر بود. کتابخانه بزرگی در هرات توسط این پادشاه به وجود آمد و جمعی از هنرمندان در این کتابخانه شروع به خلق آثار هنری کردند.
ویژگی آثار تذهیب در مکتب تیموری یا هرات، تزیینات ظریف و پیچیده است. مذهبان در این دوره در طراحیهای خود از نقوش گیاهان، طبیعت و پرندگان استفاده میکردند. زیباترین نمونههای تذهیب تیموری مربوط به کتب دینی و قرآن میشود که به پادشاهان تیموری از جمله سلطان بایسنقر تقدیم میشدند. در نمونه آثار مکتب تیموری از طلا و لاجورد بسیار استفاده کردهاند و سبک تشعیر نیز در این دوره به وجود آمده است. شاخههای شیراز، تبریز و خراسان از زیرمجموعههای مکتب تیموری است.
نظرات شما عزیزان: