ب- مظاهر خوش اخلاقی
در محیط خانه و خانواده، به صورتهای گوناگون می توان خوش اخلاقی را نشان داد و محبّت و صمیمیت را به ارمغان برد. اینک دو جلوه زیبای خوش اخلاقی را که تأثیر بسیاری در ایجاد انس و مودّت میان همسران دارد، توضیح می دهیم.
1- نرمخویی
از ویژگیهای افراد مؤمن، نرمخویی و رفتار توأم با ملاطفت و فروتنی است. امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:
«انَّ الْمُؤْمِنینَ هَینُونَ لَینُونَ»[13]
همانا مؤمنان، فروتن و نرمخویند.
رفتار زن و شوهر براساس نرمخویی، بذر دوستی و صفا را در دل می کارد و کینه و اختلاف را از بین می برد. همان حضرت فرمود:
«وَ مَنْ تَلِنْ حاشِیتُهُ یسْتَدِمْ مِنْ قَوْمِهِ الْمَوَدَّةَ»[14]
هرکس خوی نرم تری دارد از محبّت دایمی دودمانش برخوردار خواهد بود.
با نرمخویی، توفیق انسان در زندگی توأم با صلح و آرامش بیشتر می شود، زیرا بازتاب منفی نداشته، موجب همکاری دیگران با انسان نرمخو خواهد بود. گاهی هم نرمخویی با افراد خشمناک و درشتخو، مایه خوش رفتاری آنان می گردد. این مسأله در محیط خانواده به شکل بارزتری خودنمایی می کند، بدین جهت، نرمخویی بهترین روش برای موفقیت در خانواده و پرهیز از اختلافات و درگیری است. امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:
«لَنْ لِمَنْ غالَظَک فَانَّهُ یوشِک أَنْ یلینَ لَک»[15]
در برابر کسی که با تو درشتی می کند، نرمخو باش، زیرا زود باشد که نسبت به تو نرمخویی کند.
البتّه مقصود از نرمخویی، سستی و بی تفاوتی نیست، چرا که مؤمنان در عین حال که نرمخو هستند، از سستی و کسالت به دورند و در حالی که قاطع و جدّی هستند، از خشونت و تندخویی برکنارند. همان امام فرمود:
«کنْ لَیناً مِنْ غَیرِ ضَعْفٍ، شَدیداً مِنْ غَیرِ عُنْفٍ»[16]
نرم باش بدون ضعف، سخت باش بدون خشونت.
2- نرم زبانی
یکی دیگر از مظاهر خوش اخلاقی، نرم زبانی و خوش گفتاری است. مقصود از نرم زبانی این است که انسان برای بیان مقاصد خود از سخنان ملایم و گفتار محترمانه استفاده کند و از خشونت و تندی در گفتار بپرهیزد. قرآن کریم، یکی از آداب تبلیغ و دعوت را نرم زبانی دانسته، خطاب به حضرت موسی و هارون علیهما السلام می فرماید:
«فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَیناً»[17]
پس به نرمی با او (فرعون) سخن بگویید.
نرم زبانی در محیط خانواده، اغلب زمینه درگیری و ناراحتی را از بین برده، مسائل اختلافی را حل می نماید و محبّت و سازگاری را در کانون خانواده حکمفرما می کند.
امیرمؤمنان علیه السلام فرمود:
«عَوِّدْ لِسانَک لینَ الْکلامِ وَ بَذْلَ السَّلامِ یکثُرْ مُحِبُّوک وَ یقِلَّ مُبْغِضُوک»[18]
زبانت را به گفتار نرم و سلام دادن عادت بده، تا دوستانت زیاد و دشمنانت کم شوند.
بین اخلاق و گفتار انسان، ارتباط کامل وجود دارد و هرگونه تغییر در اخلاق، تأثیر عمیقی در شیوه بیان و نوع گفتار انسان می گذارد. به عنوان مثال، در گفتار انسان بداخلاق، تندی و خشونت موج می زند و قسمت زیادی از بدخلقی او از مجرای گفتارش بروز پیدا می کند. برعکس، اخلاق نیکو در گفتار نیز تأثیر نیکویی خواهد گذاشت و سخن انسان را از لطافت خاصی برخوردار می سازد. امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:
«إِذا حَسُنَ الْخُلْقُ لَطُفَ النُّطْقُ»[19]
هنگامی که اخلاق نیکو شود، سخن لطیف گردد.
نظرات شما عزیزان: