بهشت کجاست؟
پرسش و پاسخ هایی پیرامون بهشت و بهشتیان
مقدمه
معاد یکی از با اهمیتترین مسائل اعتقادی است و شاید بتوان گفت که بعد از موضوع خداشناسی در ردیف مهمترین مسائل اعتقادی شمرده میشود، چرا که اگر جامعه ای معتقد به معاد باشد، تمام موانعی را که سدی در رشد و تعالی او ایجاد میکند برداشته و بساط ظلم و تعدی و حق کشی را ریشه کن میکند و در نتیجه دنیا را مدینه فاضله و بهشت روی زمین میگرداند چنانچه قرآن کریم میفرماید: «فمن کان یرجوا لقاء ربّه فلیعمل عملاً صالحاً و لا یشرک بعباده ربّه احداً (1) » هرکس امید لقای پروردگارش را دارد باید عمل صالح بجا آورد و کسی را در عبادت او شریک قرار ندهد.
کلام گهربار حضرت علی (ع) نیز مؤید همین معنی میباشد ایشان خطاب به صحابه میفرمایند: «تجهّزوا رحمکم الله... وانقلبوا به صالح مابحضرتکم مِن الزّاد (2)» مجهز و مهیا شوید برای مرگ، خدای شما را رحمت کند... با تهیه زاد و توشه و اعمال نیک به سوی آخرت روید؛ و نهایتاً تمام بحثهای معاد به بهشت و یا دوزخ ختم میشود و آنچه که در انتظار مؤمنین و متقین است بهشت است.
بهشتی که خداوند تبارک و تعالی، بندگانش را به سوی آن فرا میخواند: «یا أیّتها النفّس المطمئنه ارجعی الی ربّک راضیّه مرضیه فادخلی فی عبادی وادخلی جنتّی (3) » ای انسان آرامش یافته، خشنود و پسندیده به سوی پروردگارت بازگرد و در میان بندگان من جای گیر و بر بهشتم داخل شو.
بهشت
بهشت یعنی کانون انواع مواهب و نعمتهای الهی، اعم از معنوی و مادی، که آیات بیشماری از قرآن کریم درباره صفات بهشت و بهشتیان و نعمتهای مختلف مادی آن (از نهرها و طعامها و شرابها و اکرام فوق العاده از سوی فرشتگان) و نیز مواهب معنوی و لذات روحانی، به آن اختصاص یافته است، و در آن آیات حضرت حق در خور فهم و عقل ما آدمیان به ترسیم این نعمات پرداخته است.
از آنجایی که ترسیم این نعمات دارای بعد تربیتی فوق العاده ای است و هر انسانی را که دارای هر گونه انگیزه مادی و معنوی باشد به سوی خود جذب میکند و او را برای نیل به آن به تهذیب نفوس، و پاکسازی عقیده، و پاکی اعمال و درستی گفتار و رفتار، دعوت میکند، قرآن کریم نیز به طور فراوان به تبیین این امر پرداخته است.
هرچند که حقیقت بهشت و ماهیت آن، و کیفیت صد در صد آن را ما خاکیان، نمیدانیم و فعلاً هم نمیتوانیم به آن دست یابیم ولی اجمالی از آن، از طریق آیات و روایات به دست میآید و یک ترسیم اجمالی را به دست ما میدهد که قطعاً ترسیم کامل آن نخواهد بود چرا که آن چیزی است برتر و بالاتر، و فراتر و عمیقتر از آن چه که تا به حال دیدهایم و شنیدهایم.
1 - ماهیت بهشت چیست؟
بهشت یعنی کانون انواع مواهب و نعمتهای الهی، اعم از معنوی و مادی، نعمات مادی مختلف اعم از باغها، نهرها، چشمهها، انواع طعامها و شرابهای طهور و همسران و دوستان و خدمتگزاران همیشه آماده به خدمت، و نعمات معنوی آن چون رضایت خداوند، احترام و اکرام فوق العاده از سوی فرشتگان و سایر لذات روحانی که در قرآن کریم صراحتاً به آنها اشاره شده است.
2- آیا بهشت هم اکنون وجود خارجی دارد؟
بلی به استناد آیه شریفه 133 آل عمران «و سارعوا الی مغفرهٍ من ربّکم و جنّهٍ عرضها السمواتُ و الارضُ اُعدَّت للمتقیّن».
بر یکدیگر سبقت بجویید برای رسیدن به آمرزش پروردگار خود و بهشتی که وسعت آن آسمانها و زمین است و برای پرهیزکاران آماده شده است؛ لذا بهشت الان موجود است و بعداً در اثر اعمال نیک انسانها توسعه مییابد.
و در توصیف جریان معراج پیامبر اکرم (ص) در آیات 15 و 14 و 13 سوره نجم: «و لقد رأه نزله اخری عند سدرهُ المنتهی عندها جنه المأوی».ترجمه: بار دیگر پیامبر جبرئیل را نزد «سدره المنتهی» در آنجا که بهشت جاویدان قرار داشت مشاهده کرد. (این تعبیر گواهی بر وجود فعلی بهشت است) و روایتی است از امام علی بن موسی الرضا (ع) که در پاسخ سئوال صحابه که عرض کردند، آیا بهشت و دوزخ الان موجودند؟ فرمودند: «و اِنّ رسول الله قد دخل الجنّه و رأی النّار لَمّا عُرج به الی السّماء» آری آفریده شدهاند و پیامبر (ص) به هنگام معراج وارد بهشت شد و دوزخ را نیز مشاهده کرد (4).
3- اگر بهشت وجود خارجی دارد در کجا واقع شده است؟
بعد از اثبات وجود خارجی بهشت مسئله مکان آن مطرح است. بهشت جائی نیست مگر در همین عالمی که ما قرار داریم و بهشت و عالم آخرت احاطه بر همین عالم دنیا دارد درست مانند عالم جنینی که در عالم دنیا واقع است و عالم دنیا احاطه بر عالم جنین دارد.
در نتیجه بهشت هم اکنون موجود است و در باطن همین جهان هم موجود است اما حجابهای عالم دنیا مانع از مشاهده آن میشود ولی اولیاءالله میتوانند آن را ببینند همانطور که پیامبر به هنگام معراج و دور از هیاهوی مادیات توانست آن را با چشم ملکوتی خود ببیند؛ و حتی برای اولیاءالله خدا ممکن است در جذبه های خاص معنوی در روی زمین نیز گاهی آن را ببینند. همانطور که در روایتی درایم که در آستانه عاشورا هنگامی که اصحاب و یاران امام حسین (ع) اعلام وفاداری کامل به آن حضرت کردند، حضرت برای آنان دعا کرد و برای مدتی پردهها را از کنار چشمان آنها کنار میزند و آنها آنچه را که خداوند از نعمات بهشتی به آنان بخشیده بود با چشمان خود دیدند و امام منازل و جایگاهشان را به آنها معرفی نمود (5).
4 – خلق بهشت در زمانی که شرایط ورود به آن میسور نمیباشد چه ضرورتی دارد؟
قطعاً قبل از حساب روز قیامت نه کسی وارد بهشت میشود و نه وارد دوزخ. اما از آنجایی که تمام کارهای خداوند سبحان از روی حکمت و دلیل است، خلق بهشت زودتر از زمان استفادهء آن، نه تنها بیهوده نیست بلکه دارای اثرات فراوان تربیتی است و خداوند با این کار به انسان میفهماند که نه آن پاداش عظیم نسیه است و نه آن کیفر بزرگ و هر دو از هم اکنون آماده شدهاند. درست مانند وقتی که جایزه ای برای بچهها تهیه میشود و به آنها گفته میشود و حتی در مقابلشان قرار میدهیم تا با دیدن آنها ترغیب و تشویق به کار درست شوند. اما از آنجایی که برای اهل دنیا حجابهایی وجود دارد که نمیتوانند بهشت را ببینند اخبار آن را خداوند از طریق قرآن و ائمه اطهار به مردم میرساند.
5- در آیه ای از قرآن میفرماید «کل شیء هالک الا وجهه» آیا بهشت و دوزخ که هم اکنون خلق شدهاند موقع رستاخیز نابود میشود و خلقی جدید پیدا میکند؟
طبق آیه شریفه فوق همه چیز جز ذات پاک او فانی میشود. اما از لفظ «کل شی» منظور تمام دنیاست و آنچه که مربوط به دنیا میشود و برای بهشت و دوزخ که جزء سرای باقی است و در ماورای جهان ماده یا در باطن آن قرار دارد هلاکت مفهومی ندارد. چرا که آنها از قلمرو دنیای فانی بیرون هستند.
نظرات شما عزیزان: